Туулай жил тийм сайн жил биш ч гэсэн бусад жилийг бодвол тийм муу жил биш бололтой. Туулай жилд дайн, террорист халдлага, дуулиан шуугиан дагуулсан үйл явдлууд болж байсан төдийгүй алдартнууд мэндэлж, шинэ нээлт, агуу зүйлсийг бүтээж байжээ.
1903 он
20 дугаар зууны анхны туулай жил түгшүүртэй эхэллээ. Уфа мужийн нэгэн эсер хувьсгалч амбан захирагчыг буудан хороов. Лондон хотод болсон Оросын ажилчны социал-демократ намын хурлын үеэр тус нам хагарч, большевикуудын бүлэг үүсчээ. Антон Чехов «Интоорын цэцэрлэг» зохиолоо бичсэн бол цөмийн физикч Игорь Курчатов мэндэлжээ. АНУ-д дэлхийн автомашин үйлдвэрлэгч томоохон компаниудын нэг болох «Ford Motor Company» компани байгуулагдлаа.
1915 он
Османы эзэнт улс армянчуудыг аймаглан устгах ажиллагааг зохион байгуулсан нь дэлхийн түүхэн дэх хамгийн эмгэнэлт үйл явдлуудын нэг болсон юм. Туркийн эзэн хаан армян гаралтай бүх сэхээтнүүдийг Стамбул хотод авчирч, хөөн гаргах тушаалыг дөрөвдүгээр сарын 14-нд гаргаж байжээ. 1918 он хүртэл /өөр эх сурвалжаар 1923 он хүртэл/ 1,5 орчим сая армян иргэн амиа алдаж, Армяны хэдэн зуун түүх дурсгалын хөшөөг устгасан байна. Энэ бол 20 дугаар зууны анхны аймаглан устгах ажиллагаа байв.
1927 он
ЗХУ-д ээлжит хямралд автсан бөгөөд энэ удаа үр тарианы салбар илүү ихээр нэрвэгдсэн байна. Тавдугаар сард Их Британи ЗХУ-тай байгуулсан худалдааны гэрээгээ цуцалж, дипломат харилцаагаа тасалжээ. Үүний шалтгаан нь мэдээлэл алдагдсантай холбоотой юм. ЗХУ дэлхийд хувьсгал өрнүүлж, Британийн Засгийн газрыг түлхэн унагаахаар төлөвлөж байгааг нотолсон баримт бичгийг Британийн дипломатууд олж авчээ. Мөн энэ онд Шведийн «Volvo» концерныг үүсгэн байгуулсан байна. Дунд сургуулийн сурагч Борис Корведа хааны гэр бүлийн аллагыг зохион байгуулсных нь төлөө Польш улсад сууж байсан ЗХУ-ын бүрэн эрхт төлөөлөгч Петр Войковын амийг Варшав хотод хөнөөсөн байна.
1939 он
Есдүгээр сарын 1-нд Германы цэргүүд Польш улсад халдан орсноор Дэлхийн хоёрдугаар дайн эхлэв. ЗХУ-д Анастас Микояны дэмжлэгтэйгээр Артем Микояны зохион бүтээх туршилтын товчоо байгуулагдав. Хожим тус байгууллага МиГ загварын нисэх онгоц бүтээсэн байна.
АНУ-д хэмжээгээрээ зургадугаарт ордог «US Airways» авиа компани байгуулагдлаа.
1951 он
Иосиф Сталин Засгийн газрын хамгаалалтын алба, үйлчлэгчдийн орон тоог 70 хувиар бууруулж, намын зүтгэлтнүүдийн цалинг бууруулсан байна.
Долдугаар сарын 22-нд Астрахань мужийн баруун хойд нутагт оршдог Капустин Яр хэмээх пуужин хөөргөх талбайгаас Дезик, Цыган гэдэг нэртэй хоёр нохойг суулгасан пуужинг хөөргөсөн бөгөөд энэ нь сансарт анх удаа нохой нисгэсэн тохиолдол юм.
1963 он
Энэ онд манай үеийн хамгийн алдартай хоригдол болох «ЮКОС» компанийн тэргүүн асан Михаил Ходорковский төржээ. Арваннэгдүгээр сарын 22-нд АНУ-ын Ерөнхийлөгч Жон Ф. Кеннедигийн амийг хөнөөсөн бол хэд хоногийн дараа Ерөнхийлөгчийн амийг хөнөөсөн хэргийн цорын ганц сэжигтэн болох Ли Харви Освальдыг буудан алжээ. Дани улсад гутлын «ECCO» компани байгуулагджээ. АНУ-д компьютерын анхны хулганыг зохион бүтээжээ.
1975 он
ЗХУ-д ган болж, ургацынхаа гуравны нэгийг алдав. Жилийн дотор хоёр ч удаа АНУ-ын Ерөнхийлөгч Жеральд Фордын амь насыг хөнөөхийг оролдсон бол Нью-Йорк хот санхүүгийн хямралд автсан байна.
«Microsoft» болон «Pernod Ricard» компанийг үүсгэн байгуулжээ. Оросын академич Андрей Сахаров Нобелийн Энх тайвны шагнал хүртсэн байна.
1987 он
Аравдугаар сарын 19-ний хар даваа гаригт «Dow Jones» аж үйлдвэрийн индекс түүхэнд өмнө нь байгаагүй их хэмжээгээр буюу 22,6 хувиар уналаа. Үүний улмаас Их Британи, Хонконг, Канад, Австралийн биржүүд уналтад орсон байна. Тавдугаар сарын 28-ны 19 цагийн үед 19 настай Германы иргэн Матиас Рустын жолоодсон онгоц Улаан талбайд газарджээ.
1999 он
Еврог дэлхийн санхүүгийн зах зээлд бэлэн бусаар гүйлгээ хийхэд ашиглаж эхлэв. НАТО Югославт цэргийн ажиллагаагаа явуулж эхэлжээ. Борис Ельцин Владимир Путиныг өөрийгөө залгамжлагч хэмээн зарлан, хугацаанаасаа өмнө огцорсноор «Путины эрин үе» эхэллээ.
Д.Жаргал
No comments:
Post a Comment