Үндэсний эрх чөлөөний 100 жил

Үндэсний эрх чөлөөний 100 жилийн ойн арга хэмжээ бүтэн жилийн хугацаанд амжилттай болж өнгөрлөө. Хаалтын үйл ажиллагаан Богд Хааны Ордон музей дээр 2011 оны 12-р сарын 29-ны өдөр болж өнгөрлөө. Хаалтын үйл ажиллагаанд зориулж Богд Хааны Ордон Музейн өөрийн шилдэг үзмэрүүдийн дээжисээс каталоги хэвлүүлж үзэсгэлэн гаргасан байгаа. Үзэсгэлэн 2012 оны 01-р сарын 09-ны хүртэл гарах үзэгч та бүхнийг өргөнөөр ирж үзнэ үү гэж урьж байна.




Та бүхэнд Үндэсний эрх чөлөөний 100 жилийн ойн баярын мэнд хүргэе.

Санхүүчдийн баярын мэнд хүргэе...

Санхүүчдээ та нар хааяа ч гэсэн хайрлаарай
Сарын эцсээс өмнө сэтгэлийн жаргал эдлүүлээрэй
Санхүүчид чинь байхгүй бол сайхан хэтэвч чинь эзгүйрнэ
Санхүүчид нь эзгүй бол сангийн данс нь хоосроно.
Санхүүчдээ та нар хааяа ч гэсэн хайрлаарай
Нүд нь тоогоо олохгүй бүрэлзэж
Санах ой нь сарынхаа өмнөхийг санахгүй тэмтчиж
Хааяа нэг ядруухан суухад нь
Хажууд нь дэмий сандаргаж
Хавь ойрыг нь бүү ухуулаа.
Ядарлаа гээд баримтаа л хаяв гэждээ

Герман хэлний хичээл 2

Герман хэлний хичээл 1

Архангай аймгийн долоон гайхамшиг

1. Чулуутын гол

Чулуутын голын урт 415м бөгөөд 10750 хавгай дөрвөлжин талбайгаас усжина. Энэ гол Хангайн нурууны хамгийн өндөр хэсгээс эх авдаг учраас унал их урсгал хурдтай уулын гол юм. Түүний хөндий эхэндээ давчуу, морены бул чулуу элбэгтэй бол доошлох тутам өргөсөж тэлэгдэнэ. Харин Тээлийн голын билчирээс Ацтийн горхийн цутгал хүртэл бараг 100 шахам км урт газар 50-60 м зузаан хүрмэн чулууг зүсэж хавцал дундуур тахирлан хүрхрээ боргио үүсгэн сүртэй урсана. Энэ хэсэгт түүний зүүн гараас Тэрхийн Цагаан нуураас эх авч урсах Суман гол нийлж Чулуут гол мэдэгдэхүйц услаг болох ба гульдиралын өргөн, усны гүн нэмэгэдэнэ. Гульдралын өргөн эхэндээ 20-30м, дунд хэсэгтээ 20-60м адагтаа 70-80м байна. Усны гүн 0,5-2,5 м, урсгалын хурд 1 м/сек орчим болно.

Жаргал зовлон

Хатмал цөлд явахад хар ус амттай
Харанхуй шөнийн дунд өнчин зул гэрэлтэй
Жаргал ховор цагт жаргалын бага нь амттай
Хэт элбэг жаргал дунд хэсэгхэн зовлон бас амттай
    Ингэхэд ер нь жаргал гэж
    Илэрхийлж юуг хэлдэг юм бол оо
    Хүндэт тэр жаргал тэгээд    
    Хүн бүхэнд адилхан уу?

Цаашаа бай залуу минь, надаас хол бай

Цаашаа бай залуу минь, надаас хол бай
Цаана чинь сайхан бүсгүйчүүд зөндөө бий
Цаг гарздаж намайг ээрээд яах вэ
Цаашид ч чи бид хоёр учрахгүй биз

Чухам үнэнийг хэллээ гээд надад хорсох хэрэггүй
Чамд л хэрэгтэй болохоос надад бишээ
Зам зуурын зугаа чинь болохыг хүсэхгүй
Заавал надтай хамт байх гэж хичээх ч хэрэггүй

Хэнэггүй бардам зан минь чиний өмнө нугарахгүй
Хэрэггүй үйлдэл хийж зүрхэнд чинь үлдэхийг түвдэхгүй
Хүсэл чинь нүдний чинь харцанд тодхон байна
Хямдхан хүүхэн бишээ би, надаас хол бай

Эргэж битгий хар, зүгээр л яваад өг
Итгэл найдварын гал  харцандаа ч битгий тээ
Хожим сүүлд магад чи надад баярлана
Хорвоод хүсэл бүхэн биелээд байдаггүй юмаа


DOVE

Битүүхэн худал үнэний дунд

Битүүхэн худал үнэний дунд
Биеэ гоёж өдөржин чи бидэн олны нэг болж явна
Бодол хясал хоёр богинохон гэгч харгуйн дунд
Бас ч олон хүний үрийг хорсуулж, хожигдуулж,
Хоосон догдлуулж, хоолойг нь зангируулна …

Үе үе энэ хөгийн орчлонгийн хөндий зүрхтнүүдийн дунд
Хөөрч догдлон яваадаа сэтгэл ханана, бахдана
Хөөрхий бас сэтгэл гутарна, өөртөө ч ичнэ …
Хүний орчлонд яах гэж ирдэгээ ч мэддэг юм шиг л бид мэдэмхийрэх юм даа…

Найз нөхрийн зам юугаар холбогддогийг
Замбуулин хорвоод хэн чамд хэрэгтэйг
Заяа нь чи үнэнээр нь хэлэхгүй мөртөө
Залхтлаа бас бусдад долигноно
Зангаа хувиргаж бусдыг түлхэнэ…

Үнэн худал үгсийг заавал номоос хайх хэрэггүй анд минь
Үнэнийг заавал шүлэглэх хэрэггүй
Үгийн гашуунд дургүй чинь хүрч,
Үгээгүй муу хариулт, өөрийгөө өмөөрөх өө эрж  толгой чинь гашилж байвал
Үнэн гэдэг чинь тэр, өөр юу ч биш ээ.

Битүүхэн худал үнэний дунд
Биеэ гоёж өдөржин чи бидэн олны нэг болж явна
Бодол хясал хоёр богинохон гэгч харгуйн дунд
Бас ч олон хүний үрийг хорсуулж, хожигдуулж,
Хоосон догдлуулж, хоолойг нь зангируулна …

Миний блог

Учраагүй яваа ханьдаа

Зүрхэнд хэдийнээ тэрлэсэн хайрын мөрүүдээ урсган
Зүүдэнд учирсан чамайгаа найргийн хэлхээгээр наадуулж
Зүс үзээгүй ханиа дуулан хүлээх учиртай
Зөн билгийн орчлонд сэтгэлийн жолоо хол байна
Чамайг хүлээн удсаныгаа жаргалд тооцон баясаж

Сократ

Грекийн агуу философич Сократ нь МЭӨ 470 оны үед Грекийн Афинд төржээ. Түүний аав нь зураач, ээж нь эх баригч байсан байна. Бага байхдаа ээжийнхээ ажлыг ихэд сонирхон, ажлыг нь ажиглан ихэнхи цагаа өнгөрөөдөг байжээ. Сократ эрийн цээнд хүрч цэргийн албанд явж олон олон баатарлаг үйлс бүтээж байсан нь түүний эрэлхэг зоригтойг харуулж байна. Аав ээж нь дээгүүр түвшний хүмүүс байсан ч Сократ өвлөж авсан эд хөрөнгөө хүмүүсийн тусын тулд үрэн таран хийсэн байна. Хамаг цагаа цэц булаацалдсан, ном хаялцах мэтгэлцээн дээр өнгөрөөнө. Хэл амаараа хэнд ч дийлддэггүй сайн маргаанч тул дийлдэгсэд нь хорссондоо түүнийг зодож хариугаа авах нь ч цөөнгүй байсан гэдэг. Харин Сократ үүнд нэг их эмзэглэдэггүй байсан гэдэг. Тэрээр 2 удаа гэрлэсэн. Эхнэрүүд нь хоорондоо таарамж муутай байсан бөгөөд хэрэлдэх тоолонд нь Сократ сонирхон ажиглаж суудаг байж. Гэр бүлийн талаар "Эхнэр авсан ч, аваагүй ч ялгаагүй чи гэмших л болно" хэмээсэн нь бий. Анхны эхнэр нь гурван хүү төрүүлсэн байна.

Цотонгийн худал мэдээ .

Шарайголын гурван хаан Нанчүнгийн аливаа явдлыг хэлэлцэж цаашаагаа гурав ухарч буув. Хар гэрт хааны нэгэн баатар өгүүлрүүн Үүнээс бусад баатрууд цугаар ирвэл хэн тэсэх вэ Гэсэрийг  эмийг  авахбайтугай  , нэг баатрын  эмийг  ч  яаж  авах  вэ ?  Рогмаг  їнэхээр  въя гэх дур байвал  ,  гурван хаан  тэнгэрийг  залж  ирэв.  Тэгвэл  авч  чадах магадгїй  байна ” гэсэнд  тэр їгийг  гурван  хаанзєвшєєрч  гурван  схиус тэнгэрийг  залбирвал  даруй дээр  Хилингийн  гурван тэнгэр  , Гэрч  єчїїхэн  зовох  байна. Зововч  тєєрєг сайн  байна” гэж  бошиг  соёрхов.  ГУрван хаан ихэд  баясалцаь.  Дєрвєн тэнгэр тэдэнтэй  нєхцєлдєн  суув.

Цас Чихэр Зургаан эрхийтийг алав.

Суутал гэнэт эзгүй зургаан сум ирж тусав. Нэг нь Нанчүнд, нэг нь Буйданд, нэг нь Гунгаа эмчид ирж тусав. Нөгөө гурван сум нь тэр гурвын гурван моринд ирж тусав. Рогма гуа Эвий, Цас минь Энэ юу билээ гэж босон уйлав. Цас Чихэр зарлиг болруун Ай, Рогма гуа минь, Дайсан хүний шинж энэ биш үү гэв. Бүү уйл гээд гурвуулын гурван сумыг муталж аваад Гунгаа эмчийн эмийг хийгээд мордов. Цас Чихэр уулын оргил дээр гарч үзтэл Шарайголын гурван хааны мэргэний хүү Зургаан эрхийт далд байж харвахдаа нэгэн сайн суманд зургаан сайн сум онилж шившиж харвасан ажээ. нэг зарим сум минь хүнийг алдвал моринд тус. Морийг алдавл хүнд тус гэж шившиж харвасан ажээ. Цас Чихэр өгүүлрүүн Чи муу мэргэний хүү Зургаан эрхийт биш үү. Чи мууг би мэдэв. Амбарын хөвгүүн Банжуурт минь хүлэг бор морио юу гэж өглөө чи муу гэв. Тэр зургаан хуруут хэлэв Тэр үг чинь зөв. Танай нэгэн хөвгүүн ирж аливаа бүгдийг минь агир болгож явахад харвасан минь тэр билээ гэв. Цас Чихэр хэлэв. За тийм бол над зэмгүй шүү гээд Цас Чихэр сумаа харвав. Зургаан эрхийтийн сүнс нь зургаан хуруунд нь байсан ажээ. Тэр суманд ажирсангүй босон харайж нум сумаа дэлэв. Гэтэл Цас Чихэр хувилгаанаар мэдээд цул болд илдээ суга татаж довтлон очиж тавьтал нь зургаан эрхийг нь нум сумны хөвчтэй нь тас цавчиж орхив. Зургаан эрхийт амьгүй унав. Хуяг, морь, зургаан эрхийг нь аваад явж ирэв.

Иртэл нь Рогма гуа уйлж сууна ажээ. Цас Чихэр хэлэв Ай Рогма гуа минь. Чи уйлаад байвал энэ гурвыг энэ эмээр хэн эмнэх вэ Тэр муу Зургаан эрхийтийг алаад ирэв би гэв. Гэсэр хааны минь тэнгэрээс заяагаар авч ирсэн, үхсэн хүнийг эдгээгч Гунгаа эмчийн эмийг ихэд найруулав. Сан тавьж Гэсэр хааныхаа сахиусыг залбирав. Цас Чихэр Арван зүгийн арван хорын үндсийг тасалсан авай богдын минь дээр Хурмаст тэнгэр эцэг нь, ялгуусан гурван эгч нь аль бүгд сахиус нь дэд дэдээр өршөөн соёрх Энэ гурвуулын минь эйлсэн (явчсан) сүнсийг эргүүлж авчиръя. Хол очсон сүнсийг нь хурааж авчиръя. Энэ хийсэн эм нь өднөөс хөнгөн, сумнаас хурван болго гээд мөргөж гурвуулыг сан дээгүүр утаад Гунгаа эмчийн эмийг хийв. Гурвуул даруй дээр эдгэв. Гунгаа эмч босоод Бие минь тэнхэрээгүй байна гэж эмээсээ дахиж уув. Нөгөө хоёртоо бас уулгав. Уусны хойно гурвуулын бие нь язгуурт адил болов. Гунгаа эмч гурван мориныхоо сумыг сугалаад Зургаан эрхийтийн эрхийний нь махыг эмэндээ нийлүүлж гурван морины шарханд түрхвэл гурван морь эдгэв. Олон агтнаас есөн атран морийг сонгож алаад Гэсэр хааныхаа сахиусыг залбиран тахиж мөргөөд гурван өдөр хурим хийгээд гэрийн зүг явав. Рогма гуа, Буйдан хоёул адуугаа тууж хойноос нь явна. Цас, Нанчүн, Гунгаа эмч гурвуул Түргэн Бирваагын толгойгоор замдаа наадаж явсаар гэртээ хүрэв. Олон адууг мөн урьд ёсоор сайхан хувааж авав. Хамгийн эзэн хаан байтал Цотонд эс өгөв.

Хүний Аура

Хүн бүр өнөөдөр аура гэрлэн бие гэж ярьдаг тэгвэл энэ аура ямар өнгөтэй хэл¬бэр дүрстэй байдаг, био орон зайн хэмжигдэхүүнүүд нь ямар байдгийг тэр бүр мэдэх¬гүй. Эрдэмтэд хүний гэрлэн бие аураг нэлээд олон талаас нь судалжээ.

Аурад физикийн үндсэн хэд хэдэн параметрүүд байдаг. Тухайлбал био орны, хүчдэл, хэлбэр ба өнгө зэрэг байдгийг тогтоожээ. Хүний био орон зайн хэмжээ нь дунджаар 20 см-2 метр хүртэл байдаг. Хүн болгон өөрөөсөө эрчим цацруулах төрөлхийн чанартай. Тэр чадвар хүн болгонд тэгш заяасан байдаг. Эрүүл хүнд хэмжилт хийхэд биеийн гадаргуугаас 20 см зайд цахилгаан орон зайн потенциал их байх ба дасгал сургууль тэмцээний дараа улам ихэсдэг байна. Хүн бүрийн био орон өөрийн гэсэн хэмжээ, нягт бүтэцтэй байдаг байна. Эрүүл хүний аура нь тэгш алтан шар өнгөтэй аж. Харин түрэмгий шийдэмгий хүмүүсийн өнгө нь урагдсан хүрээтэй хар бараан, хар хүрэн байх ба зарим хүмүүсийн аура геометрийн дүрс хэлбэртэй үзэгддэг болохыг эрдэмтэд нотол¬жээ. ХҮП зууныг хүртэл нарны гэрлийн хугарлаар өнгө үүсдэг гэж үздэг байв. Харин 1666 онд Исаак Ньютон нарны гэрлийг шилэн призмээр нэвтлэн долоон өнгийг гаргажээ. 

Австри улс

Австри (Герман хэл: Österreich), албан ёсоор Бүгд Найрамдах Австри Улс(Герман хэл: Republik Österreich) нь төв Европт орших далайд гарцгүй улс юм. Хойд талаараа Герман, Чех, зүүн талаараа Словак, Унгар, өмнөд талаараа Словени, Итали, баруун талаараа Швейцари, Лихтенштейн улсуудтай тус тус хиллэдэг. Нийслэл нь Дунай мөрний эрэг дээр орших Вена хот юм.

Орчин үеийн Австрийн түүх нь 9-р зуунд дээд, доод Австрийн нутаг дэвсгэрт хүн ам ихсэх үеэс эхлэсэн байна. 996 онд "Остаррихи" (Ostarrichi) гэдэг нэр албан ёсны бичигт тэмдэглэгдэн үлджээ. Энэ үг нь одоо Оостеррайх (Österreich) болтлоо хувьссан ажээ.

Австри нь парламентийн засаглалтай төлөөллийн ардчилсан системтэй бөгөөд есөн холбооны мужтай. Мөн үүрдийн үл довтлох байдлыг тунхагласан зургаан Европын орны нэг бөгөөд Үндсэн хуулинд нь тийнхүү заагдсан байдаг цөөн орнуудын нэг юм. 1955 оноос НҮБ, 1995 оноосЕвропын холбооны гишүүн байна.

Сонсоод л баймаар...

Бас өөр юмаа...

Би Монгол охин...
Би энэ нутгийнхаа уул бүхэнд залбирч, ургасан мод бүрээс адис авдаг Монгол охин
Би энэ газрынхаа шороо шуурсан хаварт дурлаж, бороотой намраа хайрладаг Монгол охин
Би энэ орныхоо хөдөө тал хөндийд татагдаж, хөхөө донгодсон хөвчид тэмүүлдэг  Монгол охин
Би энэ Монголынхоо элс шороо  болгоныг гамнаж, эх орныг минь доромжилсон хэнийг ч өршөөхгүй  Монгол охин!
Би Монгол охин...
Би үүр цайлгахад уулын оройгоос ургах нарантай мэндэлдэг
Би үс нь бууралтсан ухаант өвгөдийнхөө үнэн үгийг сонсдог
Би үндэс, мөчир нь хүртэл үнэтэй өөрийн Монголоо өмөөрч, үгээ хэлэх Монгол охин
Би Монгол охин...
Би тэнгэрийн энтэй талынхаа элгэнд таавар өгсөн
Би тэсгэм жавраар тэнхээ сэргэж тэрлэгэнд эрчилсэн
Би тэнүүн говийн тэнэмэл салхиар хийсэн тэмцэж ирсэн
Би тэгш таван заяат Монголынхоо тусгаар тогтнолын төлөө үхсэн ч чадах Монгол охин !

О. Амирлан

Бас өөр юмаа...

Их л догдолж бичих шүлгийн минь нэр мод
Ижий аавдаа зориулж бичсэн сэтгэлийн мод
Сэтгэлд минь ургаж буй чиний үр мод
Сэтгэж бичдэг шүлгийн минь нэр мод
Чам шиг л мөнх байж амьдрах гэсэн дээ
Чангаар хадаг уяулж мөнхрөх гэсэндээ
Удаан бодож олон засаж шүлгээ бичдэг
Ур нэмэх гэж улам л чанга уншдаг
Санаа нь бодолруу үндсээ тэлж
Үг нь тархируу өөрөө ургаж
Үнэлж болох бүхнийг бясалгаж суугаа
Саваагүй миний сэтгэлийн модоо...

Ж. Цэрэннадмид

Афоризм

1. Хэний ч амьдралд чухал биш өдөр гэж байдаггүй. Александр Вүүлкотт

2. Даруу эмэгтэй түүх бүтээх нь ховор. Лаурель Улрих Тэтчер

3. Нэг хаалга хаагдахад ахиад л нэг хаалга нээгддэг. Гэтэл бид хаагдсан хаалга руу харамсангуй харсаар байгаад яг хажууд нь нээгдчихээд байга хаалгыг олж хардаггүй. Александр Грахам Белл

4. Хүн өөрийгөө хэрхэн vнэлж цэгнэнэ, тvvний vнэ яг тийм байдаг. Франсуа Рабле

5. Үүрд амьдрах юм шиг мөрөөдөж, маргааш үхэх юм шиг амьдар. Жеймс Дийн

6. Уулзсан хүнээ сайхан үгээр баярлуулахыг хичээ, магадгүй, дахиж уулзахгүй байж магад. Ярослов Галан

7. Ямар ч мулгуу хүн шүүмжилж, гомдоллож, ямарваа нэгийг доромжилж чаддаг. Мөн ихэнх мулгуу хүмүүс энэ ганц чаддаг юмаа л хийх туйлын дуртай байдаг. Бенжамин Фрэнклин

8. Амьдрал цэцэг бөгөөд хайр бол түүний бал юм. Виктор Хюго

9. Чиний чадаагүйг бусад нь чадахгүй гэж бүү бод. Харин хүний чадсан бүхнийг чи чадах учиртай. Марк Аврелий

10. Сонгосон нөхрөөр нь /бүсгүйгээр нь/ тухайн хүний өөрийгөө үнэлэх үнэлэмжийг нь тодорхойлж болно. Гёте

11. Нэн түрүүнд ухаантай байхыг чармай. Харин завтай цагтаа эрдэмтэн болно биз. Пифагор

Аливаа юмны эхлэл гэдэг уг ажлын тэн хагас гэсэн үг. Пифагор

12. Сүүдэр болгон ихэвчлэн бидний өөрсдийн тусгал байдаг. Ральф Вальдо Эмерсон

13. Миний амьдрал тэр чигтээ миний гэрэлт хөшөө болж үлдсэн. Бен Жонссон

14. Чамд амьдрах хоёр арга байна. Эхнийх нь юуг ч гайхамшигтай хэмээн бодохгүй амьдрах. Удаах нь бүх зүйл гайхамшигтай хэмээн бодож амьдрах. Алийг нь сонгохоо өөрөө мэд. Алберт Эйнштейн

15. Ямар нэгэн зүйлийг барьж хорих нь яг л амьсгалаа түгжих гэж оролдохтой адил. Удаан байвал багтарна. Харин ямар ч юмыг үүрд өөрийн болгох ганц арга бол зүгээр л сул тавих. Тэгвэл тэр үүрд таных болно. Дийпак Чопра

16. Таны дурсамж мөрөөдлөөс тань хэзээ ч том байх ёсгүй. Дог Айвестер

17. Ямар нэг зүйлийг үнэхээр хийхийг хүсэх тусмаа би түүнийг ажил алба мэтээр хүлээж авахаа больдог. Ричард Бах

18. Өдөр бүр сайхан биш байж болно, гэхдээ өдөр бүрт ямар нэг сайхан зүйл байж л байдаг. Том алхам хийхээс бүү ай. Ангалыг хоёр удаа жижигхэн үсэрч давна гэж байхгүй. Дэвид Лойд Жеорж Боломжийг хүмүүс анзаарахгүй өнгөрөх нь олонтаа. Учир нь боломж дандаа хувцас өмссөн хүний дүрээр юм уу, ажил албын дүрээр бид нарт ирдэг. Томас Эдисон

19. Би өнгөрсөндөө хайртай. Одоодоо ч хайртай. Надад байгаа зүйлээсээ би ичдэггүй, байхгүй болчихлоо гэж ч харамсдаггүй. Колитт

20. Насаа мартаад зүгээр л амьдарсан шиг амьдар! Норман Винсент Пийл

эх сурвалж: Гоолингоо

Сайхан наадаарай...

Домгийн шувуу үргээж Монгол наадам эхэллээ 
Дорнын хөх тэнгэрийг донсолгож хүлэг морьд эргэлээ 
Дэлхий дүүргэж дэвээд хүчит бөхчүүд гарлаа 
Дээлтэй наадмын хойморт дархан нум эвшлээ 
Их Монгол Улс байгуулагдсаны 805 Ардын хувьсгалын 90 Олноо Өргөгдсөн Богд Хаант Монгол Улсаа байгуулсны 100 жилийн  ойн баярын мэнд дэвшүүлье.

Богд Хааны Ордон Музейн сэдэвчилсэн үзэсгэлэн гарлаа.

"Богд Хааны Нандин Цуглуулга"-аар сэдэвчилсэн үзэсгэлэн гарч байгаа бөгөөд та бүхэн хүрэлцэн ирж сонирхоно уу. 

8-р Богд Жибзундамба хутагт бол Монгол Улсын сүүлчийн эзэн хаан, Бурханы шашны тэргүүн, үндэстний тусгаар тогтнолын хувьсгалын оюун санааны удирдагч байсан билээ. Тэрбээр 1869 онд Төвдөд мэндлээд таван настайдаа монгол газар залагдаж ирсэн цагаасаа хойш нэгэн насаа зөвхөн Их хүрээнд өөрийн олон монголчуудын тахилын орон болон шүтэгдсэн юм. Жибзундамба, Улсын Эх дагина, хатан Дондугдулам хоёр дөрвөн орд харштай байсан бөгөөд эзэн хааны хувиар ч, өөрийн сонирхлоороо ч газар газрын хамгийн ховор нандин, гайхамшигтай зүйлсийг цуглуулдаг байжээ. Энэхүү гайхамшигт цуглуулгыг урьд дүрийн Богдуудаас өвлөгдөж ирсэн, худалдан авсан, 8-р Богдыг хаан ширээнд суусантай холбогдуулан гадаад улсуудын эзэн хаадаас бэлгэнд ирсэн, ард түмнээс  өргөсөн хэмээн хувааж болно. Бид энэ үзэсгэлэнд монгол гэр сүмийн зориулалттай бүтээсэн арван зургаан батад агч буюу арван зургаан найдангийн туурган зураг, Чойжин ламын рид хувилгааны хүчээр зангидсан ган сэлэм, 13-р зууны үеийн араб сэлэм, Хөрөө загасны хошуугаар хийсэн сэлэм, Манзушир, Цагаан Дара бурхны дэлгэмэл том хөрөг, Бурхан багш голлосон Өндөр гэгээн, Цагаан Дара эхийн уран нарийн хийцтэй зээгт наамал, Өндөр гэгээний урд дүр Брүгдэжанцангийн пүрэв ( гадас), эр тахианы өндөг, лууны эвэр, зааны соёо, зааны ясан шоо, гавал, эрдэмт чулуу, хүний чулуужсан тархи, үхрийн чулуужсан тархи, галбарвасун мод, хирсний эвэр зэрэг урьд өмнө нийтэд дэлгэн үзүүлж байгаагүй ховор нандин үзмэрүүдээ танилцуулж байна. Мөн Олноо Өргөгдсөн Богд Хаант Монгол Улсаа байгуулсны 100 жилийн ой болон олон түүхт ой, үндэстний их баяр наадамд зориулан 5-р Богдын үед бүтээсэн Монголыг даагч Очирваань бурхны зээгт наамлыг анх удаа дэлгэн үзүүлж болно.

Үзэсгэлэн гарах хугацаа: 2011 оны 07-р сарын 08-аас 18-н хүртэл гарч байна.

Дэлхийг өөрчилсөн 20 эмэгтэй

1. Сафо /МЭӨ 570/- Сафо нь Лесбос аралд төрсөн Эртний Грекийн гайхалтай яруу найрагч эмэгтэй юм. Тэрээр өмнө нь хэнч бичиж байгаагүй гал эрмэлзлэл бүхий, тачаангуй яруу найргийн хэвийг бий болгожээ. Түүнчлэн эмэгтэй хүний сэтгэл зүй, нарийн тансаг эгшиг аялгуу болгоныг дүрслэн илэрхийлж чадсан анхны эмэгтэй яруу найрагч юм. Түүнийг Платон өндрөөр үнэлдэг байсан.

Нанчүн, Арамжид, Түргэн Бирваа нартаа байлдав.

Одоо хайгуулын жишээ хэнд вэ гэж шавга охин Наян настай Царгин өвгөнд тусав шавга. Царгин өвгөн цагаан шаргал морио унаад Жанчирхай алтан хуягаа өмсөөд залах зэлмэн дуулгаа өмсөж араа мэт сумаа дүрж, залаа хөвчит нумаа дарж заан болд илдээ зүүж За хийхэд минь Аль замаар явах вэ Аль хааны хүрээнд довтлох вэ гэсэнд Эрдэнэт эрх Нанчүн өгүүлрүүн Өвгөн эцгээ үхэв үү, амьд уу гэж айж сууснаас залуу хүн би хатирч очоод адууг гийлж ирье Өвгөн эцгийгээ мордуулахаар хүүхэд би мордъё гэж гүйлэг бор морио унав. Хөвчин зэр зэвээ өмсөв. Зуун нөхөөст хөө хар хуягаа өмсөж мордох гэв. Нанчүнгийн эм мөн газрын хааны охин Мөнгөлжин гуаг шинэ буулгаж ирсэн ажээ. Мөнгөлжин гуа хэлэв Авай минь эм хүн шинэ ирээд саваагүй гэж бүү сана. энэ шөнө би шившигт муу зүүдийг зүүдлэв би. Эзэндээ ээлтэй, өөр хүний үзэхэд сайхан, эр халзан унагыг чоно идэв гэж зүүдлэв. Энэ явдалд бүү яв. Авай минь гэв. Нанчүн зөв гэж байна. Тэгж байтал Цотон ноён ирэв. Авай Нанчүн минь Чиний явахаа болих зөв ч байж болно. Гэвч эмийнхээ үгэнд орж, үхэхээс айж боливол чинь аймтгай муу эр гэж чамайг олон улс элэглэх боно. Цотон ноён би арван таван насандаа юу эс үйлдлээ би гэж хэлэв. За гэж Нанчүн тэр үгэнд нь Мордъё гэж мордов. Мөнгөлжин гуа эм нь уйлав. Авай Нанчүн минь гагц дахин довтолж ороод гарч ирээрэй.Хоёр дахин бүү довтол гээд есөн алд хив алчуураа тайлж өгөөд уйлж хоцров.

”Цогт тайж” кино шинэчлэгдэнэ

 БСШУЯ-ны Соёл урлагийн бодлогын газрын дарга Б.Наранзун “Цогт тайж” уран сайхны киноны контратив хувилбарыг дижитал болгохоор Франц улс руу авч явжээ. Үндэсний төв архивын кино гэрэл зураг, дуу авианы баримтын төвийн архивд “Цогт тайж” уран сайхны кино негатив, контратив, лаванд, дуу дүрсний гэсэн таван төрлөөр хадгалагддаг аж. Ямар ч тохиолдолд анхны хувилбар буюу негатив хальсыг гадагшаа явуулж, бусдад өгдөггүй гэнэ. Харин  Франц-Монгол хоёр улсын гэрээний дагуу хэрэгжиж байгаа төсөл хөтөлбөрийн хүрээнд “Цогт тайж”-ийг сэргээн засварлаж, дижитал хувилбарт шилжүүлэх гэж байгаа учраас хоёр дахь хувилбар буюу контратив хальсыг өгч явуулсан аж.

Монголын кино урлагийн анхны бүтээлүүдийн нэг, амьд домог болсон "Цогт тайж" кино удахгүй шинэ хэлбэрээрээ ард түмэнд хүрэх нь ээ.

М.Гэрэлгуа. Zindaa.mn

Хятадын Соёлын төв үүдээ нээлээ

Улаанбаатар хотноо Хятадын соёлын төвийн нээлт 2011.04.29-нд боллоо. Нээлтэд урлаг, соёлынхон уран бүтээлийн дээжээсээ толилуулж, Хятадын Тяньжинь хот, ӨМӨЗО-ны уран бүтээлчид тоглолтоо сонирхуулсан юм. Тус соёлын төв Хятадын соёл, урлагийн бүтээл, шинэ мэдээ мэдээллийг монголчуудад цаг алдалгүй хүргэх эорилготой тул цаашид соёлын төрөл бүрийн арга хэмжээг зохион байгуулах аж. Ялангуяа, хоёр орны ард түмний соёлын харилцаа, хамтын ажиллагаанд тус болох үүднээс үзэгч олны анхаарлыг татахуйц, өндөр түвшний соёлын бүтээлийг сонгон танилцуулахаар төлөвлөжээ. Үүний зэрэгцээ манай улсын соёл, урлагийн байгууллагуудтайхамтран Монголын соёл, урлагийн бүтээлүүдийг Хятадын ард түмэнд танилцуулна.

Эх сурвалж: Монголын үнэн сонин

Олон улсын музей шилдэг бүтээлүүдээ бүртгэлээ

Ази Европын музейн сүлжээ олон улсын байгууллага “Шилдэг бүтээлүүдийн цуглуулга” төслийн хүрээнд “Олон улсын музейн шилдэг бүтээлийн нэгдсэн сан”-г байгуулсан байна. Уг бүтээлийн санд манай улсын Уран зургийн галарейн 18 бүтээл бүртгэгджээ. Одоогийн байдлаар уг санд Азийн 57, Европын 43 музейн 2000 гаруй шилдэг үзмэр бүртгэгдсэн ажээ. Энэхүү санг байгуулснаар Ази, Европын орнуудын музейд шилдэг бүтээлийн талаарх цогц мэдээллийг багтаан  мэдээлэл солилцох боломж бүрдэх юм байна.

Ө.Яруу. Zindaa.mn

Музейгээр хамгийн их үйлчлүүлдэг нь хүүхдүүд

   Олон улсын музейн өдөр өнөөдөр тохиож байна. Манай улс энэ жилийн музейн өдрийг "Музей ба дурсамж" сэдвийн дор тэмдэглэхээр болжээ. Энэ өдөр бүх музейн үзмэрүүдийг үнэгуй үзэх боломжтой. Тухайлбал, Байгалийн туухийн музей багачууд болон насанд хүрэгчдэд зориулсан тусгай хөтчөөр үзмэрүүдээ нээлттэй танилцуулдаг. Харин Уран зургийн галерей энэ өдрийг угтаж, өөрийн сан хөмрөгт буй уран бутээлээс бурдсэн, хөөмөл, гар урлалын үзэсгэлэнгээр үзэгчдэдээ бэлэг барих гэж байна. Сонирхуулахад, өмнөх жилүүдийн музейн өдрөөр музейгээр хамгийн идэвхтэй үйлчлүүлсэн нь хүүхдүүд байсан гэсэн албан бус судалгаа гарчээ.

Эх сурвалж: Үндэсний шуудан сонин

“Санхөмрөг” байрны хонгилд байрлаж байна

Соёл урлагийн хороо, Нийслэлийн соёл урлагийн газартай хамтран нийслэлд үйл ажиллагаа явуулдаг музей, номын сангуудад шалгалт хийжээ. Үндэсний түүхийн музей, Байгалийн түүхийн музей, Үндэсний уран зургийн галерей, Богд хааны ордон музейд соёлын өв хамгаалахад хууль хэрхэн хэрэгжиж байгаад хяналт тавих зорилгоор дээрх шалгалтыг хийсэн байна. Шалгалтад хамрагдсан музейн 20 хувь нь зориулалтын байргүй, байрны хүрэлцээ хангамж муу, дулаан, чийг хэмжигч багаж нь хуучирсан, гэрэлтүүлэг хэмжигч багажгүй, сан хөмрөг рүү орох давхар хаалгагүй, мэргэжлийн хамгаалалт муу байжээ. Сангийн сан хөмрөг галаас хамгаалах дохиоллын системгүй, нийслэлийн нийтийн номын сангийн үндсэн фонд нь байрны хонгилд байрлаж буй нь шалгалтаар илэрсэн байна.

Эх сурвалж: Нийслэл таймс сонин

Улаан нүдэн Шимжүтэй тулалдав.

Цас Чихэр зарлиг болруун Одоо сүмбийн хөвгүүн Улаан нүдэн минь морд гэв. Улаан нүдэн бөрт улаан морио унав. Бэгтэр цагаан хуягаа өмсөв. Бэлдсэн зэр зэвээ аван Цас Чихэрт ирэв. Мөн Банжурын үгээр асуув. Явах хугацааг асуув. Цас Чихэр хэлэв хатны голын эхэнд суудаг хардаг нугасанд хачир шонхор орсон мэт болгоод ир гэв.

Монголчуудаа ирээд байгаарай

Ногоон нүдэн лам

 Энэ хэдэн хоногт ногоон нүдэн лам гэдэг ном уншаад блогруугаа шагайх завгүй байлаа. 1930-аад оны лам нарын хэлмэгдүүлэлтийг харуулсан энэхүү ном нь уул нь ногоон нүдтэй лам Баасангийн / манай монголчууд ногоон нүдтэй бил үү харин / тухай гэж бодмоор байвч бас ариа биш юм шиг тэр үед хилс хэргээр баригдаж алуулж байсан олон мянган лам нарын тухай байна. Зохиол дээр гардаг байсан зүйлс болсон гэж бодохоор үнэхээр аймшигтай би энэ номыг уншиж байхад хамрийн самсай шархирахгүй байхын аргагүй үйл явдал нэлээн болж байлаа. Яг тэр үеийн түүхийг сайн мэдэхгүй ч гэсэн энэ болсон явдал гэж хэлэхэд бас эвгүй байлаа шүү. Энэ номыг уншсанаар би илүү ихийг мэдэхийг хүсэж байна. 1930-аад анд Лхүмбийн хэрэг, Гэндэнгийн хэрэг, Ёнзонлхамын хэрэг гэх мэтчилэн хэргээр олон мянган лам нар болон буриад, гэмгүй иргэдийг хилс хэргээр хороож байсан үнэн түүхийг би мэдэхийг маш хүсэж байна. Хамгийн их мэдэхийг хүсэж байгаа зүйл байна Чойлбалсан гэж хэн байв ? энэ их сонин байна. Энэ номыг уншихад өөрийн эрхгүй л лам нарыг өрөвдөж байгаа ч гэсэн тэр их олон хүний амиар манай тусгаар тогтнол батажсан ч юм болов уу.  Би нэг хүнтэй санал нэг байна энэ номны хамгийн гоё хэсэг Агваан хүү Б. Ренчинтэй уулзаж байгаа хэсэг өөрийгөө тамаас чөлөөлж чадсан уу ? чадсаан гэсэн хэсэг. Агваан нутаг усныхаа лам нарын тухай хэлэхгүй байсан ч тэдний тухай өөр хэн нэг хүн хэлээд тэртэй тэргүй баригдах нь тодорхой шүү дээ. Харин тэгэхгүй өөрийгөө аварч үлдэж ганц ч гэсэн хүний амийг аврах л гол нь байсан.

My heart will go on

Зүүрмэглэх бүрийдээ би чинийхээ дүрийг
Зүүдэндээ тодоос тод хардаг
Намайгаа хайрласан хэвээрээ гэдгээ хэлэх гэж
Нааш шөнө болгон ирдэг юм уу, чиний дүр

Дурлалт хос биенээсээ хэдий хол байсан ч
Дундраагүй сэтгэлээ чи минь ирж шивнэдэг

Хол, ойр
Хорвоогийн хаана ч байлаа гэсэн
Бидний хайр хэзээ ч төгсөхгүй гэдэгт би итгэдэг
Чи миний зүрхний хаалгыг нээж ороод
Чин сэтгэл дотор минь оршсоор байна
Тиймээс чамайгаа би хайрласаар байх болно

Нартад нэг л удаа бадамласан хайр
Намайг чамайг эцсийн амьсгалаа авах хүртэл
Насан турш илчээ огт алдахгүй, ассаар л байна

Амьдралдаа би ганцхан хайртай л учирсан
Ахиад олдошгүй тэр хайр минь чи л байсан

Хол, ойр
Хорвоогийн хаана ч байлаа гэсэн
Бидний хайр хэзээ ч төгсөхгүй гэдэгт би итгэдэг
Чи миний зүрхний хаалгыг нээж ороод
Чин сэтгэл дотор минь оршсоор байна
Тиймээс чамайгаа би хайрласаар байх болно

Чамайгаа энд байхад би юунаас ч айхгүй
Чи ч бас зүрхэнд минь байгаа цагт юунаас ч айгаад хэрэггүй
Бид яг энэ мөчдөө үүрд үлдэх болно

Бичлэг: www.goolingoo.mn

Боршоогийн хилийн боомтыг олон улсынх болгохоор ярьж байна

Манай улсад айлчилж байгаа ОХУ-ын Бүгд Найрамдах Тува Улсын Дээд Хурлын дарга К.Т.Давааг Монгол Улсын Шадар сайд М.Энхболд хүлээн авч уулзав. Хоёр орны хооронд өндөр, дээд хэмжээний айлчлал тогтмолжиж, харилцаа, хамтын ажиллагаа өргөжин хөгжихийн хэрээр бүс нутаг, хил орчмын худалдаа өсч байгаад сэтгэл хангалуун байгаагаа Шадар сайд илэрхийллээ. Өнгөрсөн онд Монгол Улсын Ерөнхий сайд ОХУ-д айлчилсан бөгөөд энэ сард төрийн тэргүүн айлчилна. Айлчлалын үеэр хэлэлцэн тохирсон, тохиролцох асуудлуудыг ажил хэрэг болгож, үр дүнд хүргэхэд Монгол Улсын Засгийн газар анхаарч байна гэв.

Энэ онд манай улсад олон түүхэн ой тохиож байгаа бөгөөд баяр, хүндэтгэлийн арга хэмжээнд төлөөлөгчдөө оролцуулна гэдэгт итгэлтэй байгаагаа Шадар сайд М.Энхболд Тувагийн Дээд Хурлын даргад илэрхийллээ. ОХУ-ын Бүгд НайрамдахТува Улс Орос, Монголын, тэр дундаа бүс нутгийн харилцаа, хамтын ажиллагаанд ихээхэн ач холбогдол өгч байгааг Дээд Хурлын дарга К.Т.Даваа хэлсэн байна. Хил орчмын худалдааг өргөжүүлэх, Боршоогийн хилийн боомтыг  олон улсынх болгох, иргэдээ харилцан чөлөөтэй  зорчих боломжийг нэмэгдүүлэхийн тулд Улаангом-Хандгайт чиглэлд зорчигч тээврийн үйлчилгээ нэвтрүүлэх зэрэг асуудлыг хэлэлцэж байгаа гэлээ.

Мөн Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдоржийн ОХУ-д хийх айлчлалын үеэр хоёр орны иргэд харилцан визгүй зорчих талаар хэлэлцэнэ гэдэгт итгэлтэй байгаагаа Дээд Хурлын дарга илэрхийлэв.  Уулзалтын үеэр мөн мал аж ахуйн салбарт хамтран ажиллаж байсан уламжлалт харилцаагаа сэргээх талаар санал солилцов гэж Засгийн газрын Хэвлэл, мэдээллийн албанаас мэдээллээ. 


Бичсэн:   www.shuud.mn

Банжур, Зургаан эрхийтэй тулав.

Рогма гуа асуув хайгуулчны жишээ ээлж хэнд вэ Шавгаар үзэж явуулсугай гэв. Цас хэлэв Рогма гуа минь, шавгаа байзна. Нэг хоёр баатрыг би амлая. Хойдохыг нь шавгаар явуулъя гэв. Цас бас хэлэв Амбарын хөвгүүн Банжур минь морд гэв. Банжур бараан хар морио унав. Бадагт хар хуягаа өмсөв. Гучин цагаан сум, догшин хар нумаа дүрэв. Мишил болд илдээ зүүв. Мордон явахдаа Цаст айлтгав. Цас Чихэр минь Би чадан ядан чинийхээ явдлаар хийх болно. Удах уу түргэлэх үү гэж асуув. Цас Чихэр хэлэв Бид арай удаан явсан билээ. Найранзана мөрний эхэнд суусан алаг нугасанд начин шувуу орсон мэт нэг хэд шүрхийлээд ир гэв. Банжур явав. Элст уулын оргил дээр гарч Гэсэр хааныхаа сахиусанд залбирав. Цагаан гэрт хааныг довтлов. Есөн дахар хүрээлсэн цэргийг довтлов. Есөн тугий нь унагаж есөн хиурыг нь хугачив. Есөн идээ чанагчийг нь цавчив. 

Увсчууд авлигад идэгджээ

“Монгол хүн-2020” хэлэлцүүлэг Увс аймагт боллоо. Улаанбаатар хотоос 1000 гаруй км-ийн зайд орших тус аймгийн нэг хүнд ногдох дотоодын нийт бүтээгдэхүүн улсын хэмжээнийхээс хоёр дахин бага буюу 1067 байдаг гэнэ. Энэ үзүүлэлтээр увсчуудын амьдралын түвшин доогуур байгааг харж болох юм. 

Харин аймгийн төвийн хар зам, гэрэлтүүлэг, гудамжаар сүлжилдэх олон жийп зэргийн өнгө үзэмжээр иргэдийн амьдралыг дүгнэх нь дэндүү өрөөсгөл аж. Тус аймагт авлигаар бүхнийг шийддэг хачин зарчим үйлчилдэг болжээ. Хэн мөнгөтэй нь ажилтай болно. Ийм нөхцөлд жирийн иргэдийн амьдрал дээшлэх боломж байхгүй гэж хэлэлцүүлэгт оролцож байгаа иргэдийн олонх нь хэлж байна. Ингэж хэлэх болсон нь аймгийн удирдлагуудын тендер нэрийн дор олон жил хийж ирсэн залилантай холбоотой. 

Миний ургуулдаг цэцэгс

За бас нэг их жигтэйхэн их олон том том навчтай цэцэг байна даанч ямар нэртэйг нь олж чадаагүй л байна даа. тэгж байгаад зургийн оруулнаа. Тэгэхээр нь та бүхэн ямар цэцэг гэдгийн хэлж өгөөрэй дөө. Ягаан Улаан навчтай их том том навчтай

Миний ургуулдаг цэцэгс

 За би бол тэр фэнг-шү энэ тэрийн бодож тариагүй нэгийг аваад тарьсан чинь их гоё ургаад байхаар нь дахиад нэгийг аваад 2 болгосон сайхан л ургаж байна. Хулс нь Ази тивийн халуун бүс нутгаас гаралтай ургамал юм. Хулс  нь Dracena буюу Луу модны аймгийн ургамал юм. 1200 гаруй төрөл зүйл дэлхий даяар тархсан байдаг. Бидний тасалгаанд ургуулдаг хулсыг Dracaena sanderiana гэж нэрлэдэг. Хулс нь хамгийн хурдан ургадаг ургамал бөгөөд байгаль дээр ургадаг зарим төрлийн хулс өдөрт 60 см ургадаг гэнэ. Хамгийн өндөр нь 40 м орчим өндөр байдаг бол хамгийн бага нь 20 см орчим өндөр ургадаг. Хулс нь модны төрөлд ордоггүй бөгөөд өвс гэсэн ангилалд багтдаг.  Хулсыг гэрт тарьж ургуулж зочны өрөөний гол гоёл болж гоёмсог тансаг байдлаараа хүмүүсийн сэтгэлийг татахаас гадна хулсыг барилга, мөн хөгжимийн зэмсэг хийх, Хулсыг тарьж ургуулахад арчилгаа бага шаарддаг ч хэдэн зүйлийг анхаарахгүй өнгөрч болохгүй. Хулс тухайн орчин нөхцөлдөө дасан зохицож ургах тал дээр онцгой чанартай ургамал юм.