Ìàíæèéí ýðõøýýë íî¸ðõëûã ýñýðã¿¿öñýí ìîíãîë÷óóäûí ýðõ ÷ºëººíèé òºëººõ òýìöýë 1911 îíä ÿëàëòààð òºãñºæ Ìîíãîëûí øàøíû òýðã¿¿í ¯III Áîãä Æèâçóíäàìáûã Îëíîî ªðãºãäñºí Áîãä Õààíò Ìîíãîë Óëñûí øàøèí òºðèéã õîñëîí áàðüñàí õýìæýýëøã¿é ýðõò íàðàíãýðýëò ò¿ìýííàñò õààíààð ºðãºìæèëñºí áèëýý. Òýð öàãààñ ýõëýí 220 ãàðóé æèë ¿ðãýëæèëñýí õàðèéí äàðëàë òºãñãºâºð áîëæ Ìîíãîë óëñ òóñãààð òîãòíîëîî îëæ ñýðãýí ìàíäñàí ò¿¿õòýé.
¯III Áîãä Æèâçóíäàìáà õóòàãòûã Ìîíãîë óëñûí õààí øèðýýíä ºðãºìæëºí çàëàõ áàÿð ¸ñëîë öàãààã÷èí ãàõàé æèëèéí ºâëèéí äóíä ñàðûí øèíèéí ¸ñºí áóþó 1911 îíû 12-ð ñàðûí 29-íä/õóó÷èí îí òîîëëîîð 16-íä/ Èõ Õ¿ðýýíèé Òºðèéí Øàð îðäîíä ñ¿ð æàâõëàíòàéãààð áîëæýý.
Ýíý ¸ñëîëä õàëõ 4 àéìãèéí 4 õàí, ÷óóëãàíû äàðãà, æàíæèí, äýä æàíæèí, òàéæ, ò¿øìýë,àðäóóä Èõ Õ¿ðýýíä õ¿ðýëöýí èðæ îðîëöîí ¿íäýñíèé ýðõ ÷ºëºº, òóñãààð òîãòíîëûí ¿íý öýíèéã ìýäýðñýí ìîíãîë õ¿íèé ìàãíàé òýíèéñýí ñàéõàí ºäºð áàéñàí áèëýý. Ìîíãîë ò¿ìíèé õèéìîðü ñýðãýæ àññàí òýð ºäºð “ Áîãä ãýãýýíòýí õàòàí Äîíäîãäóëàìûí õàìò àëòàí øàð òóã íàìèðóóëàí çàëàð÷ ºìíº íü áàðàà áîëîã÷ ëàì, õóâðàãóóä, òýäãýýðèéã óëààí õóéòàé ñýëýì àãññàí íî¸ä òýðã¿¿ëæýý. Áîãä Ýõ äàãèíà õî¸ð õàð ¿íýã õýìýýõ ¿íýò ¿ñòýé ìàëãàéä àëòàí î÷èð æèíñ õàäàæ, ýðýýí äýýë, áóëãàí õ¿ðýì ºìñºæ õîéíîî øàð òîðãîí àëòàí ñàà ëóóí õýýòýé ø¿õýð, òîãîñîí ºäºí ø¿õðèéã áàðèóëæ... ìºíººõºí áýëòãýñýí øàð òîðãîí çàì äýýã¿¿ð àëãóóðõàí àëõàí ÿâíà”.
¯III Áîãä Æèâçóíäàìáûã õààí øèðýýíä ñóóñàí 1911 îíîîñ ýõëýí îí òîîëëûã “Îëíîî ªðãºãäñºí” ãýæ íýðëýõ áîëæ, Èõ Õ¿ðýýã óëñûí íèéñëýë õîò áîëãîæ Íèéñëýë Õ¿ðýý ãýæ àëáàí ¸ñîîð íýðëýæýý.
42 íàñàíäàà Ìîíãîëûí õààí øèðýýíä ñóóñàí ¯Ø Áîãä Æèâçóíäàìáà Àãâààíëóâñàí÷îéæèííÿì íü Ìàíæèéí äàðëàëûã óñòãàæ Ìîíãîë óëñûí òóñãààð òîòíîëûã ñýðãýýí ìàíäóóëñàí ÕÕ çóóíû Ìîíãîëûí ìàíëàé ò¿¿õýí ç¿òãýëòýí áàéñàí þì.
1911 îíä ìîíãîë÷óóä Ìàíæèéí äàðëàëààñ ãàð÷ ¿íäýñíèé òóñãààð òîãòíîëîî îëñîí ÿâäàë íü ºíºº öàãèéí ìîíãîë÷óóäûí ñýðãýí ìàíäàëòûí ýõýí áîëñîí áèëýý.
ÁÕÎÌ-ãýýñ æèë á¿ðèéí 12-ð ñàðûí 29-íä Îëíîî ªðãºãäñºí Áîãä Õààíò Ìîíãîë Óëñ áàéãóóëàãäñàíû îéä çîðèóëæ ñýäýâ÷èëñýí ¿çýñãýëýí çîõèîí áàéãóóëæ èðñýí. Áèä ýíý óäààãèéí “Òóñãààð òîãòíîë” ¿çýñãýëýíäýý Áîãä õààí, ò¿¿íèé õàòàí Ýõ äàãèíà õàòàí Äîíäîãäóëàì íàðûí Ìîíãîë óëñûí õààí, õàòíààð ºðãºìæëºãäºõ人 ºìñºæ áàéñàí ºìñãºë õóâöàñ , òèòýì, ýäýëæ õýðýãëýæ áàéñàí ýä ç¿éëñ áîëîí òýð ¿åèéí Ìîíãîëûí òºðèéí ò¿øýýä, ¿íäýñíèé ýõ îðîí÷, ò¿¿õýí õ¿ì¿¿ñèéí õýðýãëýæ áàéñàí òºðèéí òàìãà çýðýã õîñã¿é ¿íýò, õîâîð íàíäèí ¿çìýðèéã ìóçåéí ñàí õºìðºãººñ îëîí ò¿ìýíäýý äýëãýí ¿ç¿¿ëæ áàéíà.
2007 îíîîñ ýõëýí æèë á¿ðèéí 12-ð ñàðûíò 29-íû ºäðèéã ¯íäýñíèé òóñãààð òîãòíîëûí ºäºð áîëãîí òýìäýãëýæ áàéõ øèéäâýð ãàðñàí.
Ýíý óäàà áèä 1911 îíû Ìîíãîëûí ¯íäýñíèé ýðõ ÷ºëººíèé õóâüñãàëûí 100 æèëèéí îéã òýìäýãëýõ õîðîî, ØÓÀ-èéí Ò¿¿õèéí õ¿ðýýëýíòýé õàìòðàí ýðäýì øèíæèëãýýíèé õóðàë, ¿çýñãýëýí çîõèîí áàéãóóëæ áàéíà.
Үзэсгэлэн 2010 оны 12 сарын 29-ээс 2011 оны 01 сарын 05-ны хооронд явагдана.
No comments:
Post a Comment